بسال ۱۳۰۴ خورشیدی سلطنت دودمان پهلوی شکل گرفت.پیش از به سلطنت رسیدن رضا خان چند ترور و قتل سیاسی در ایران صورت گرفت که بعدها ابعاد بیشتری پیدا کرد و گروهی از شاعران و روشنفکران ایرانی قربانی آن شدند .
میرزاده عشقی شاعر و روزنامه نگار آزادیخواه ویکی از مخالفان سرسخت رضا خان روز ۱۲ تیرماه۱۳۰۳ در خانه خودش به ضرب گلوله چند ناشناس کشته شد .در این زمان رضا خان نخست وزیری ایران را بعهده داشت.
عشقی بهنگام جنگ جهانی اول هنگامیکه گروهی از سیاستمردان ایرانی به استانبول مهاجرت میکردند به آنها پیوست .چند گاهی در آنجا ماند و در استانبول بود که اپرای« رستاخیز شهریاران ایران » را نوشت که بیانگر اندوه و حسرتی است که با دیدن خرابه های طاق کسری به او دست داده است.
او چند سال آخر عمر خود را در تهران گذراند و در همین زمان نمایشنامه « کفن سیاه»را نوشت که در واقع تصویری است از روزگار دوزخی زنان ایرانی در آن زمان و زمانه درد .
او هنگامی ترور شد که تنها بیست و نه سال از عمرش میگذشت .
این شعر از اوست :
صبا بگو به تقی خان آصف الدوله
جهان به کام جناب اجل عالی شد
تو صدر اعظم آینده ای ز بس دادی
قوام سلطنه نصف تو داد والی شد
شعر « خرنامه» عشقی گویی تصویری از روزگار امروز ماست که بقول عبدالله بن مقفع « نیکمردان رنجور و مستذل و شریران فارغ و محترم » اند.
دردا و حسرتا که جهان شد به کام خر
زد چرخ سفله ، سکه دولت به نام خر
افکنده است سایه ، هما بر سر خران
افتاده است طایر دولت به دام خر
خرها تمام محترم اند اندرین دیار
باید نمود از دل و جان احترام خر
خرها وکیل ملت و ارکان دولت اند
بنگر که بر چه پایه رسیده مقام خر
شد دائمی ریاست خرها به ملک ما
ثبت است بر جریده عالم دوام خر
خرهای تیز هوش وزیران دولت اند
یا حبذا ز رتبه و شان و مقام خر
از آن الاغ تر وکلایند از این گروه
تثبیت شد به خلق جهان احتشام خر
شخص رییس دولت ما مظهر خر است
نبود بجز خر ، آری قائم مقام خر
چون نسبت وزیر به خر ، ظلم بر خر است
انصاف نیست کاستن از احترام خر
میرزاده عشقی از نخستین و بر جسته ترین روشنفکران عصر مشروطه بود که مدافع سر سخت حقوق زنان بود و از حضور زنان در عرصه های سیاسی و اجتماعی بشدت دفاع میکرد .
از دیگر کسانی که در دوران رضا شاه به تبعید و زندان رفت و در زندان کاشمر بطرز مشکوکی در گذشت سید حسن مدرس بود .
مدرس که در ماجرای جمهوریخواهی به مخالفت با آن برخاسته و حکومت جمهوری را مخالف شرع مبین اسلام ! میدانست بر خلاف میرزاده عشقی مخالف سرسخت دادن حق رای به زنان و انتخاب زنان به نمایندگی مجلس بود .
او میگفت :« از اول عمر تا بحال بسیار در بر و بحر ممالک اتفاقاتی افتاده بود برای بنده . ولی بدن بنده به لرزه در نیامده بود ، و امروز دلم به لرزه در آمد .
اشکال بر کمیسیون اینکه اسم نسوان را در منتخبین برد . خداوند قابلیت در نسوان قرار نداده است که لیاقت حق انتخاب داشته باشند ! عقول آنها استعداد ندارد !نسوان در مذهب اسلام تحت قیمومیت هستند . تحت قیمومیت رجال هستند ….!»
روزگار سفله پرور را ببین که امروز سید حسن مدرس بقعه و بارگاه بزرگراه و مسجد و حسینیه بنام خود دارد اما هیچکس نمیداند آرامگاه عشقی کجاست
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر