هم شد یک خر از جهان کمتر

ابوطالب یزدی که از وی به نام ابوطالب اردکانی نیز یاد می‌شود، جوانی ایرانی بود که در سال ۱۳۲۲ در حین انجام طواف در مسجدالحرام دچار حالت استفراغ شد و توسط مأموران عربستان سعودی دستگیر و به اتهام قصد آلوده کردن خانه خدا در دادگاه محاکمه و سپس اعدام شد. خبر قتل وی باعث واکنش‌های شدید مردم  در ایران و عراق و سایر کشورهای اسلامی شد و همچنین موجب قطع ارتباط دیپلماتیک ایران و عربستان و امتناع ایران از فرستادن حجاج برای چهار سال گردید

ابوطالب یزدی در سن ۲۲ سالگی در سال ۱۳۲۲ خورشیدی همراه همسرش در مراسم حج شرکت کرد.

وی پس از انجام عمره تمتّع، پس از وقوف در عرفات و مشعر و منا وارد مسجدالحرام شده و مشغول طواف می‌شود. وی در این هنگام دچار استفراغ شد و برای آلوده نشدن زمین آن در دامان احرام خود ریخت، مراقبت کرد تا روی زمین نریزد. اشتباه او این بوده که در این حال از کعبه فاصله نمی‌گیرد و با حمل این مواد به طواف ادامه می‌دهد. عده‌ای از حجّاج که برخی از آنها مصری بودند وقتی ابوطالب را با آن حال مشاهده می‌کنند، با این تصور که وی به قصد آلوده کردن مسجدالحرام، نجاست به همراه آورده است، به وی حمله کرده و او را به سختی کتک می‌زنند که به ناچار دامن احرام از دست او رها می‌شود و قی روی زمینِ حرم می‌ریزد. پس از آن شرطه‌های حرم وی را دستگیر کرده به همراه برخی دیگر از طواف‌کنندگان در دادگاه حاضر و علیه وی شهادت می‌دهند که او قصد آلوده کردن حرم و کعبه را داشته است. بسیاری از حجاج ایرانی و عراقی و دیگران شهادت دادند که وی در نتیجه بیماری و گرمای هوا حالت استفراغ به وی دست داده بود؛ ولی قاضی حکم اعدام او را صادر کرد.

حادثه در روز ۱۲ ذیحجه رخ داده بود و وی در روز ۱۴ ذیحجه گردن زده شد.

پس از رسیدن خبر قتل ابوطالب، موجی از خشم و ناراحتی و اعتراض در میان شیعیان جهان به وجود می‌آید. آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی که در کربلا مقیم بود واکنش شدیدی نشان داد. اهالی نجف و کربلا به اعتراض بر آمدند . در ایران عزای عمومی اعلام و در اکثر شهرها مجالس ختم برگزار گردید. دو خواهر وی در مدّت کوتاهی در اثر اندوه  جان خود را از دست دادند.

در پی این حادثه،رابطه دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی قطع شد و  مدت چهار سال دولت ایران از اعزام حجاج به مکه خودداری کرد.

ماجرای ابوطالب یزدی نه تنها در تیرگی رابطه عربستان و ایران بلکه در تداوم و افزایش کدورت در روابط شیعه و سنی بسیار تأثیرگذار بود.
این شعر طنز را یزدانبخش قهرمان در همین باره سروده است .
طالب بن حسین یزدی را
شوق دیدار کعبه بود بسر
رفت و در کعبه ریدمانی کرد
که جهان شد ز ریدمانش خبر
گردنش را زدند و کیفر داد
سنی خر به شیعه خرتر
کرد طالب به یک کرشمه دو کار
داد درسی به طالبان دگر
هم در آن خانه مقدس رید
هم که یک خر شد از جهان کمتر 

چه طاعونی در راه بود .

امروز داشتم با خودم فکر میکردم که در دوره آن خدا بیامرز ؛ نسل ما چه شعر هایی را دوست میداشت و چه شعر هایی را زمزمه میکرد ؟
شعری به یادم آمد که آنرا شاعری بنام سعید یوسف سروده بود . شعر این است :

آنکه میخواست در این مزبله
بی آنکه کراواتش را باز کند
آشیانی سازد  دور از هر ناپاکی
دخترش جنده شد آخر پسرش ساواکی
و خود بی شرفش دید و ککش هم نگزید
در آن عصر و زمانه ؛ ما سهراب سپهری را شاعر نمیدانستیم . شاعر دختر مدرسه ای ها میدانستیم .
 وقتیکه آن شعر معروف را سرود که :  " آب را گل نکنیم  " ؛   ما هوارمان در آمد که : کدام آب ؟ بجای آب در جوی ها خون روان است جناب آقای شاعر باشی !
و نمیدانستیم چه طاعونی در راه است و نمیدانستیم چگونه میهن ما را به گرداب فنا میکشانیم . وبقول اسماعیل خویی :
ما مرگ را سرودی کردیم .
ما خام سوختگان
زان آتش نهفته که در سینه داشتیم
در چشم خویش و دشمن دودی کردیم
ما کینه کاشتیم
و خرمن خرمن
مرگ بر داشتیم
یادم میآید یک شب در تبریز در یک محفل کوچک دانشجویی ؛ در حالت مستی و شیدایی ؛ شعر خسرو گلسرخی را خواندم :
بر سینه ات نشست
زخم عمیق کاری دشمن
اما ای سرو ایستاده نیفتادی
این رسم توست  که ایستاده بمیری
از صبح فردایش تا یکماه در هراس و بیم و وحشت زندگی میکردم .
به خودم میگفتم  :اگر آقایان پنهان پژوهان این شیرینکاری مستانه ام را به ساواک گزارش داده باشند باید چه خاکی بسر کنم ؟
ما را ببخشایید نسل های امروز و فردا . ما را ببخشایید ای نسل های سوخته .
بقول شاملوی بزرگ :
ما خطاهامان را معترفیم
به مکافات خطاهاست که اکنون
این سان سرگردانیم
در زمان هایی مجهول
به دیاری پر هول
وزن زنجیر ؛ کمر هامان را می شکند
زخم های تن مان خون میبارد
و چنان باری از خفت مان بر دوش است

که نه اشکی بر چشم توانیم آورد از شرم
و نه آهی بر لب از بیم .
ما را ببخشایید ای نسل های سوخته
نفرین بما
ما مرگ را سرودی کردیم