واقعه الله داد

در دوره قاجاریه -همچون دوره صفویه-تعصب مذهبی بار دیگر شدت گرفت و خوار شمردن و پایمال کردن حقوق اقلیت های مذهبی از جمله زرتشتیان و یهودیان و ارامنه بجایی رسید که به کشتار ها و غارت اموال آنها انجامید .
گاهی بروز یک شایعه کافی بود تا مردمان نادان به محله های اقلیت های مذهبی مخصوصا یهودیان یورش بیاورند و به کشتار و چپاول و غارت بپردازند .
در جامعه خرافات زده ایران در قرن نوزدهم که انحطاط مادی و معنوی ابعاد کم سابقه ای یافته بود ، شماری از آیت الله ها و رهبران مذهبی جامعه بجای آرام کردن احساسات بر انگیخته مردم نادان ، به رفتار تعصب آلوده و متجاوزانه عوام رنگ حق به جانب مذهبی میدادند و به آن دامن میزدند .
در واقعه « الله داد »جامعه یهودیان شهر مشهد در سال ۱۸۳۹ میلادی زیر فشار و تهدید مراجع شیعی بصورت دستجمعی مسلمان شدند .
بر پایه روایات شفاهی و باورهای تاریخی رایج در میان یهودیان مشهد در قرن نوزدهم میلادی، آنها ورود اجداد خود و سکونت شان در مشهد رابه دوران پادشاهی نادر شاه افشار میدانند .در چارچوب سیاست های نادر شاه بود که چهل خانوار یهودی، بر خلاف خواست شان ؛ از قزوین و از شهرهای شمال ایران به کوچ اجباری به خراسان کشانده شدند . این سفر اجباری که چندین سال به درازا کشید زیر نظارت سربازان و به زور اسلحه صورت گرفت .
این خانواده های یهودی در ورود به مشهد با رفتار خصمانه اهالی شهر روبرو شدند ولی سرانحام موفق شدند منطقه ای را در نزدیکی حصار و دروازه شهر که بنام محله عیدگاه معروف بود از زرتشتیانی که خود به سبب آزار و فشار مردم مشهد این شهر را ترک میکردند خریداری کنند و در آنجا ساکن شوند .
در سال پنجم سلطنت محمد شاه قاجار و در دوره صدارت حاجی میرزا آغاسی،در روز یازدهم ذی الحجه ۱۲۵۵ هجری قمری که مصادف با عید قربان بود شماری از ساکنان شهر مشهد ناگهان به محله عیدگاه یهودیان هجوم بردند و به قتل و غارت پرداختند .این هجوم و تعرض که چند ساعت ادامه داشت به کشته شدن سی و هشت نفر و زخمی شدن صدها نفر انجامید .
یک کشیش انگلیسی بنام دکتر ژوزف ولف که دو بار - یک بار پیش و یک بار پس از این واقعه - به مشهد سفر کرده و با یهودیان محله عیدگاه آشنا بود ، شرح ماجرا را چنین نوشته است :
زن یهودی فقیری از محله عیدگاه از زخم دست رنج می برد ، پزشک مسلمان شهر به رسم روز تجویز کرد که سگی را بکشد و دست خود را در خون گرم حیوان شستشو بدهد !
زن نیز چنین کرد ،ناگهان مردمان با این ادعا که کار زن به قصد تمسخر و اهانت به پیغمبر اسلام بوده است دست به بلوا زدند.
در دقایقی ۳۵ یهودی کشته شدند و بازماندگان وحشت زده جملگی اسلام آوردند .
لرد کورزون در کتاب خود واقعه الله داد را اینگونه تحلیل میکند :
قضا را این حادثه در همان روزی رخ داد که مسلمانان در حال برگزاری جشن عید قربان بودند .
لاشه پرتاب شده سگ بر سر گذر ، غضب مسلمانان مشهد و سایر شیعیان را که از نقاط دیگر برای مراسم آنروز به این شهر آمده بودند بر انگیخت و آنها را به هجوم بطرف ساکنان بی خبر و بی دفاع محله یهودیان وا داشت .
متجاوزان آنگاه بطرف خانه ها و محل کسب و کار یهودیان سرازیر شدند و به شکستن و غارت اثاثیه و زخمی کردن و کتک زدن اهالی محله و ربودن تعدادی از دختران جوان دست زدند .
ظاهرا این دختران همگی به خانه امام جمعه برده میشوند و او از میان آنها دو نفر را انتخاب میکند و به عقد خود در میآورد 
( برای آگاهی بیشتر از این رویداد می توانید به کتاب تاریخ یهودیان مشهد نوشته یعقوب دیلمانیان که بسال ۱۹۹۹ در نیویورک به چاپ رسیده مراجعه بفرمایید )
آقای امام جمعه -حاج سید عسکری- به یهودیان اعلام میکند که تنها راه فروکش کردن غضب مردم و راه نجات آنها پذیرفتن دین اسلام است و بس.
بدین ترتیب بفاصله چند ساعت هفت نفر از بزرگان جامعه یهودیان نظر به خیر و صلاح طایفه خود و برای جلوگیری از قتل و غارت بیشتر مصلحت دیدند که اسلام را قبول کنند و از روی پشت بام رضایت خود را به اطلاع مردم رسانیده نزد امام جمعه رفتند.
آقای امام جمعه کلمات شهادت رابر دهان آنها جاری میکند و برای هر یک نامی اسلامی بر میگزیند. آنگاه قرار بر این میشودکه دیگر اعضای جامعه یهودیان نیز نزد او بروند و اسلام بیاورند .
آقای امام جمعه این موفقیت رابه حاضران تبریک میگوید و آن روز را روز « الله داد » مینامد و اسلام آوردگان را جدید الاسلام می خواند .
بدین ترتیب ظرف چند روز جامعه یهودیان که به حدود دوهزار و چهارصد نفر میرسید موجودیت رسمی خود را ازدست داد .
----------
منبع: تحقیقات خانم ژاله پیر نظر استاد ادبیات معاصر در دانشگاه برکلی

یادی از سهراب شهید ثالث

سهراب شهید ثالث روز یازدهم تیرماه 1377 در شیکاگو درگذشت.

متن زیر از نواری پیاده شده که به صورت فایل صوتی‌ در دسترس است

" من شعر هم می‌ گم و از میون شاعر های ایرونی‌ دو تا شاعر بزرگ هستن که من خیلی‌ دوستشون دارم. یکی‌ شون سیاوش کسرایی‌ یه که رفت. من می‌ گم رفت سفر . آرش کمانگیرش مثلا برای من و چند تا شعر های دیگه ی خوبش هست و بعد هم به خاطر سیاسی‌ بودنش من خیلی‌ دوستش داشتم و بعد سهراب سپهری یه که شعر های بسیار زیبایی‌ گفته. ولی‌ شعر های من هیچ کدومشون من می‌ تونم بگم زیبا نیستن، چون انگیزه ی این شعر ها همون مکتب دادائیسمه که یارو آمد گفت '"من یک چتر هستم" و خودشو به صورت یک چتر در آورد و رفت رو صحنه بعد خیط کرد، بعد برتون اینها یعنی‌ آندره برتون در فرانسه در اوایل سالهای 20- 1910 گروه سورئالیست ها رو به وجود آوردن که متشکل بود از خود آندره برتون، ماکس ارنست، پل الوار شاعر بسیار عالیقدر فرانسوی، ماگریت نقاش بلژیکی که من کارهاشو خیلی‌ دوست دارم و یک دزدی در ایران بلند می‌ کنه کارهاشو کماکان، به روی مبارکش هم نمی‌ یاره که دیگران ممکنه ماگریت رو بشناسن، و لوئیس بونوئل که برای من، وقتی‌ کتابشو به زبون آلمانی‌ و فرانسه می‌ خونم، برای من مثل کتاب انجیل مقدسه. شبا همیشه بالا سرمه، الان تو اینجا نیست، تو این مسافرخونه نیست، ولی‌ کتاب دم دستمه. ترجمه ی فارسیش بسیار احمقانه و بد شده. و یک عنصر دیگه هم داشت این گروه سورئالیست ها به اسم سالوادور دالی‌ که نقاش بدی نیست و نبود ولی‌ آدم بسیار شارلاتان، خود فروش، و دیگران را بفروش بود، و در نتیجه می‌ خوام بگم اینا انگیزه های شعر منه.
این شعر ها در دو روز گفته شده. من قبلا شعر های عاشقانه هم می‌ گفتم، از روی حماقت. چون من باید به یه چیزی اعتقاد داشته باشم که شعر بگم. بعد گویا این شعر ها نابود شده باشه، نمی‌ دونم ولی‌ این شعر هایی‌ که الان می‌ خونم که نابود نشده. و درست در این دو روز هم من گرسنه ام بود، نون و پنیر هم نداشتم ولیکن پدر خدا بیامرزم می‌ گفت شکم گرسنه عشق و عاشقی‌ نمی‌ شناسه. من با وجود این که گرسنه ام بود عشق و عاشقی‌ شناختم دیگه!

این شعر رو برای یکی‌ از دوستای خیلی‌ عزیزم که امیدوارم بشناسیش بعدا ، به اسم جواد، تقدیم کرده ام. البته بعدا که شعر تموم شد ها! فکر کردم به یه کسی‌ می‌ تونم تقدیم کنم

یک روز
دیگر
حرف نزد
گوش می‌ داد و نگاه می‌ کرد
می‌ دید. فقط می‌ دید
اما دیگر حرف نزد
زنی‌ آمد و شب در رختخواب کنارش خوابید
وقتی‌ بیدار شد هنوز بیرون شب بود
مرد به سوی او چرخید
در خواب می‌ گفت
مردم یک کمی‌ سکوت کنید
شاید دل خدا برایتان بسوزد

!لطفا، خفه شوید

چهارم ژو ئن 96 (خنده)
معذرت می خوام می‌ خندم

رامین: قبلا یه اشاره یی‌ کردین که اسم نداره شعرهاتون، این دلیلی‌ داره؟
سهراب: نه، من اصلا می‌ گم رو شعر نباید اسم گذاشت. اگر خیلی‌ شاهکار بشه، باید '"اوپوس" اش کرد. مثل کارهای موزیسین های کلاسیک

این شعر رو به پسر عموی خیلی‌ عزیزم شاهین ثالث تقدیم کرده ام. اینهم باز بعد از اینکه گفته شده، و تقدیم نامه اش هم هست
برای شاهین، همزادم

یک باره پیر شدم
توی آیینه نگاه کردم
آیینه هم پیر شده بود
آن گاه کودکی‌ ام را به یاد آوردم
سالخورده و فرتوت بودم

آیینه از شعف خندید

(چهارم ژوئن (خنده و بغض

این شعر، من بعد که می‌ گم راجع به چیه...به کسی‌ تقدیم نشده

شهر بی‌ رحم
در آفتاب سوخت

درختانش پنجه باز کرد
و جوانه ی آدم هایش خشکید
دیگر
آفتاب غروب نکرد
باران گریست
و شهر بی‌ رحم خوابید

پنجم ژوئن.
این شهر به نظر من لس آنجلسه

یه قضیه ی با نمکه بی‌ نمک هم برای من اتفاق افتاد و اونم این بود که شب یک مرتبه طرف راست پهلوم درد گرفت. خیلی‌ درد بدی می‌ کرد. طوری که من تا هفت صبح از ساعت چهار صبح بیدار بودم نمی‌ تونستم بخوابم. بالاخره بالشم رو، بالش دومی‌ رو، پیدا کردم گذاشتم رو جای دردم و هی‌ فشار می‌ دادم به این بالشه و اینقدر فشار آوردم که این بالشه درد منو، حالا به عنوان یه آدمی‌ که رفیق منه یا هر چی‌ دیگه هست، ساکت کرد. هفت، خوابم برد

من
با بالشم
دعوایم شد

شب تا صبح دعوا می‌ کردیم

می‌ خواستم بالش را
روی پهلویم که درد می‌ کرد بگذارم
اما
او خوابش می‌ آمد

دعوایمان شد

(همین دیگه! چیز دیگه یی‌ ندارم. فعلا چیزی ندارم. شعر عاشقانه هم، بنده غلط می‌ کنم بگم!(خنده

آسوده بر کنار چو پرگار میشدم

آ

اینجا در امریکا حدو سی و شش میلیون نفر تقاضای بیمه بیکاری کرده اند
فرماندار کل کالیفرنیا امروز اعلام کرد که با پنجاه و پنج میلیارد دلار کسر بودجه رو بروست 
هزاران محل کسب و کار برای همیشه بسته شده و کارمندان و کارگرانش بیکار شده اند
بیش از هشتاد و هشت هزار تن از امریکاییان تا امروز قربانی کرونا شده و همچنان هر روز صدها نفر جان خود را از دست میدهند
آقای رییس جمهورمان مدام دروغ میگوید و هنری جز آن ندارد که پاچه خبرنگاران را بگیرد و با زبانی که حتی شایسته زبان قاطرچی های عهد شاه شهید نیست به این و آن بتازد
فرماندار کل کالیفرنیا امروز اعلام کرده است که بیست درصد از کارمندان دولت محلی اخراج میشوند و ده در صد از حقوق همه کارمندان دولت کسر خواهد شد و بودجه بسیاری از سازمانهای دولتی و خدماتی و رفاهی محدود یا حذف میشود
چشم انداز تیره و تاری در برابر ماست و چنین بنظر میرسد که در یکی دو ماه آینده با یک فاجعه اقتصادی و انسانی روبرو خواهیم شد
دولت فدرال به هر شهروند امریکایی هزار و دویست دلار پرداخت کرده است اما از همین امروز هزاران تن از کارمندان و کارگران بیکار میشوند
بیکاری این خیل عظیم مردمان، پی آمد های دردناکی بهمراه خواهد داشت و هزاران نفر خانه و کاشانه و دار و ندار خود را از دست خواهند داد
روزگار غریبی است . این ویروس که از چین سرچشمه گرفته طی کمتر از یکماه کمر اقتصاد امریکا را شکسته و دهها هزار نفر را راهی گورستان کرده است اما هیچ خط و خبری از مرگ و میر ها و ضربات اقتصادی چین در هیچ رسانه ای دیده نمیشود . یعنی دولت چین توانسته است از شیوع گسترده ویروس کرونا در آن جمعیت یک و نیم میلیاردی خود جلو گیرد ؟
روزگار تلخ و سیاهی در انتظار همه ماست . در انتظار میلیارد ها تن از جمعیت جهان است
:بقول حافظ
آسوده بر کنار چو پرگار میشدم
دوران چو نقطه عاقبتم در میان گرفت
ترس و نگرانی در چشمخانه پیر و جوان موج میزند . رفیق باز نشسته ام با نگرانی میگوید : نکند کار بجایی برسد که همین حقوق بازنشستگی بخور و نمیرمان را هم نتوانند پرداخت کنند ؟ راست میگوید . انگار همه چیز در حال فروپاشی است . آقای ملک الموت هم بی درنگ به شمشیر میزند همه را و لاجرم کسی مقیم حریم حرم نخواهد ماند
دستی از غیب هم برون نخواهد آمد و کاری نخواهد کرد . جهان با فاجعه ای ترسناک روبروست. فاجعه ای که مسیر تاریخ را دگرگون خواهد کرد
:بقول آن شاعر مفلس
یکتن آسوده در جهان دیدم
آنهم آسوده اش تخلص بود

وقتیکه آدمها تنها هستند

: داشتم جلوی خانه ام ماشینم را تمیز میکردم . نمیدانم چطور شد شعری از شاملو بیادم آمد و شروع کردم به خواندنش
بر زمینه سربی صبح
سوار خاموش ایستاده است
و یال بلند اسبش در باد پریشان میشود
خدایا! خدایا ! سواران نباید ایستاده باشند
.....هنگامی که حادثه اخطار میشود
آنچنان در شعر غرق شده بودم که نمیدانستم آنرا به صدای بلند میخوانم . یکباره سرم را بلند کردم و دیدم پیر زن همسایه ام با سگ پشمالویش کنارم ایستاده است و میگوید : داری با خودت حرف میزنی ؟
:

: خنده ام میگیرد و با خودم میگویم : کاشکی می توانستم مابقی شعر را برایش می خواندم
کنار پرچین سوخته
دختر خاموش ایستاده است
و دامن نازکش در باد تکان می خورد
خدایا ! خدایا ! دختران نباید خاموش بمانند
هنگامی که مردان ، نومید و خسته پیر می شوند

:ماکسیم گورکی در یاد داشت هایش می نویسد
پروفسور تیخوینسکی شیمیدان در اتاق پذیرایی من نشسته بود . خطاب به عکس خود در سینی برنجی گفت : " خوب پیر مرد ،زندگی چطور است ؟ "
ولا دیمیرسکی کشیش یکبار پوتینی راجلوی خودش گذاشت وخطاب به پوتین گفت : " حالا اگر می توانی برو ! پس نمی توانی ؟ "
آنگاه با وقار و اطمینان افزود : " فهمیدی ؟ بدون من هیچ جا نمیتوانی بروی ! "
درست در همین لحظه من وارد اتاق شدم و پرسیدم : " پدر ، چیکار میکنید ؟"
به دقت نگاهی بمن کرد و گفت :" با این پوتین بودم . تمام پاشنه اش ساییده شده پوتین هم پوتین های قدیم "
زنها اغلب اوقات وقتی مشغول کاری یکنواخت یا آرایش خود هستند با خودشان حرف میزنند
من یک روز پنج دقیقه تمام زنی را که تحصیلات عالی هم داشت و در تنهایی مشغول خوردن شیرینی بود تماشا کردم
:او هربار با چنگال کوچکی یک شیرینی بر میداشت و با آن حرف میزد
" آها ! الان میخورمت ! " و بعد آنرا فرو میداد و دوباره یکی دیگر بر میداشت و میگفت : " الان میخورمت ! "

وقتیکه مشت می خورم

:خاله محبوب می گوید
.من فقط به عشق ماتیک زدن زن جعفر شدم
جعفر شوهر اولش بود
گفتند تا عروسی نکنی نمیتوانی ماتیک بزنی
:مامان نمی داند به خاطر چه چیزی زن آقا جان شد
یک روز مرا به پدرت دادند .فکر کردم لابد بابای دومم هست و باید این دفعه دختر اوباشم
:یک نفر یک مشت به پهلویم زد و گفت
!!پدرت نیست ، شوهرت هست
از آن به بعد هروقت مشت می خورم می فهمم اتفاق مهمی افتاده است 

شاد زی

تولد همسر جان است . چهل سال است با هم و در کنار هم هستیم. چهل سال است کشورها و قاره ها را در نوردیده ایم 
من اساسا آدم شیشه ای هستم . بسیار حساس و زود رنج . با کوچکترین تلنگری می شکنم و فرو می ریزم . اینکه این نسرین خانم چطوری توانسته است چهل سال تمام یک آدم نق نقوی پر مدعای شیشه ای را تحمل کند خدا میداند 

در این چهل سال ، سال هایی از روزگار ما در هراس و امید گذشت. هراس از اینکه چگونه می توان از این دالان هراسناک و هزار توی غربت و آوارگی بسلامت گذشت . و امید اینکه فرجام پرسه های در بدری مان در این کویر هراس سرانجام چیزی جز آرامش خیال و آسودگی نخواهد بود
سال های زندگی مشترک مان در ایران همواره در چنبره ترس و نومیدی گذشت . همواره سایه ترسناک شکنجه و زندان و تحقیر و شکستن و فروپاشیدن و مرگ را در بند بند وجودمان حس میکردیم. گویی ابلیس در همه لحظه های زندگی مان حضوری ازلی و ابدی داشت 

روزگارمان در آرژانتین اگرچه سبب شد تا توفان بلا را از سر بگذرانیم اما ژرفای غربت و آوارگی و بی همزبانی و تنهایی را با همه صلابت و عریانی اش بما نشان داد.
تولدت مبارک نسرین جان که توانستی با صبوری و از خود گذشتگی و مهربانی همه این امواج بلا را به شایستگی از سر بگذرانی و آشیانه ای فراهم آوری که بتوان بی اندوه و هراس و نومیدی و تلخکامی در آن آسود و از آفتاب مهرت گرمی گرفت و جهان و هر چه در او هست را به تماشا نشست
تولد مبارک همسرم

بنوش و بمیر

بنوش و بمیر !!

این رفیق هزار ساله و جان جانان ما جناب آنتون چخوف برادری داشت که نمایشنامه نویس و بازیگر تئاتر بود . اسمش حالا یادم نمانده. این آقای محترم دائم الخمر بود . یک روز جناب چخوف نامه ای به ایشان نوشت و گفت : من پزشکم . اگر شما به نوشخواری ادامه بدهی بزودی خواهی مرد .
برادرش در جوابش نوشت : بنوشیم میمیریم . ننوشیم هم میمیریم . پس بنوش و بمیر !
این قصه بدان آوردم که در این ایام محبس ، ما را حتی هوس نوشی و نوشانوشی نیست .
هر چند حافظ جان میفرماید :
می خور که هر که آخر کار جهان بدید
از غم سبک بر آمد و رطل گران گرفت
اما نمیدانیم چه حکمتی است از همان روزی که به حبس خانگی دچار آمده ایم ما را بی حضور دوست میل به نوشانوشی نیست و لب به « آن تلخ وش که صوفی ام الخبائث اش خواند »نزده ایم
شاید هم از می و می پرستی توبه کرده ایم و خود نمیدانیم؟

اژدر اسلام

ناو جماران متعلق به نیروی دریایی جمهوری نکبت اسلامی امروز با شلیک اشتباهی یک موشک ، ناو دیگری بنام کنارک را هدف قرار داد و بیش از چهل تن از دریانوردان و ملوانان آنرا کشت 

ترسم این است که اگر روزی لشکر اسلام خواست سانفرانسیسکو را بمباران کند نکند بمب هایش را روی قاهره و دارالسلام و نایروبی بریزد ؟
!!از عساکر ظفرمند اسلام هر کاری بر میآید آقا