محمد علی فروغی «ذکاالملک» انسانی تجدد خواه ، فیلسوف، ملی گرا، ادیب و مترجم ، یکی از سیاستمداران پاکنهادیگانه ای است که نه تنها از پیشگامان انقلاب مشروطیت به حساب میآید بلکه در ایجاد دانشگاه تهران و فرهنگستان زبان ایران نقش بسیار تعیین کننده ای داشت.
او چند اثر مهم ادبی ایران را تصحیح و حاشیه نویسی کرده است که کلیات سعدی یکی از آنهاست.
محمد علی فروغی کسی است که برای نخستین بار با نوشتن کتاب ارجمند « سیر حکمت در اروپا » دروازه های شناخت سیر تطور فلسفه غرب را بر روی دوستداران فلسفه و روشنفکران ایرانی گشود که هنوز هم یکی از منابع بسیار معتبر پژوهشی در قلمروی فلسفه محسوب میشود .
فروغی پس از انتقال سلطنت از قاجاریه به پهلوی نخستین نخست وزیر عصر پهلوی بود و پس از جنگ جهانی اول عضویت هیئت اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس را بسال ۱۹۱۹ بعهده داشت.
او اگر چه بعدها مورد بی مهری و غضب رضا شاه قرار گرفت و پس از واقعه مسجد گوهر شاد یکی از بستگان او بنام محمد ولی اسدی نایب التولیه خراسان به حکم رضا شاه اعدام شد اما زمانی که بهنگام جنگ جهانی دوم ارتش متفقین ایران را اشغال کرد کار انتقال سلطنت از رضا شاه به محمد رضا شاه پهلوی را به عهده گرفت و استعفای رضا شاه از مقام سلطنت به خط اوست.
او نخستین نخست وزیر دوران محمد رضا شاه پهلوی نیز بود و با درایت بیمانندی توانست استقلال و تمامیت ارضی ایران را حفظ کند .
اکنون پس از گذشت حدود صدسال و با آنهمه بحران ها و انقلاب ها وفراز و فرودهایی که کشور ما از سر گذرانده است مردی بجای او به قدرت رسیده است که علاوه بر ناآگاهی سیاسی و زوال عقل و بیسوادی مطلق، حتی توان اداره یک نانوایی را ندارد.مردی که اگر چه لقب پر طمطراق « دکتر آیت الله » را به دوش میکشد اما به اندازه یک طلبه حوزه علمیه قم از دانش دینی بر خور دار نیست.
همه میدانند که یکی از فقیهان شیعه امامیه شخصی است به نام محقق اردبیلی که به مقدس اردبیلی هم اشتهار دارد .
او در قرن دهم هجری زندگی میکرد و کتاب های بسیاری نوشته که برخی از آنها هنوز هم در حوزه های علمیه تدریس می شوند که معروف ترین آنها « حاشیه بر شرح تجرید» و« حدیقه الشیعه» و «رساله خراجیه» و امثال آنهاست .
آقای رییس جمهور مملکت ما که لوکوموتیو را لوکوموتیر میگوید و به اندازه یک طلبه سطح خوان حوزه علمیه سواد ندارد میرود در کنفرانسی که در باره همین آقای محقق اردبیلی بر گزار شده است سخنرانی میفرماید و یکساعت در باره دانش علمی محقق اردبیلی و مقدس اردبیلی فرمایشات میفرماید .یعنی این آقای صدر القاتلین خیال میکند محقق اردبیلی و مقدس اردبیلی دو دانشمند عالم اسلام هستند و از طالبان علم میخواهد بروند آثار علمی این دو بزرگوار را بخوانند !
اینکه چرا پس از صد سال از محمد علی فروغی به احمدی نژاد و صدر القاتلین رسیده ایم از آن درد هایی است که بقول خدا بیامرز مادر بزرگم : اگر گویم زبان سوزد و گر پنهان کنم ترسم که مغز استخوان سوزد .
بقول ناصر خسرو :
نکوهش مکن چرخ نیلوفری را
برون کن ز سر باد خیره سری را
چو تو خود کنی اختر خویش را بد
مدار از فلک چشم نیک اختری را
بسوزند چوب درختان بی بر
سزا خود همین است مر بی بری را