شاه سیاه پوشان ....

امروز - دوشنبه - کتاب  " شاه سیاه پوشان " را یکنفس حواندم .پس از خواندن این کتاب چند ساعتی گیج و منگ و مات مانده بودم و نمیدانستم چرا ساعتها زانوانم میلرزد .

شاه سیاه پوشان کتابی است منسوب به هوشنگ گلشیری  که انتشارات باران در سوئد آنرا دوازده سال پیش منتشر کرده است .

پیش از این ترجمه های انگلیسی و آلمانی این کتاب منتشر شده بود که در آنها نام نویسنده " منوچهر ایرانی " ذکر شده است اما سبک کار ؛ استحکام زبان و ساختارش  شکی باقی نمیگذارد که این کتاب را گلشیری نوشته است .

این کتاب همچون دیگر آثار گلشیری تحولی کار ساز در ادبیات داستانی ایران پدید آورده و یکی از بغرنج ترین مسائل انسان معاصر ایرانی  - یعنی زندان و شکنجه و تواب سازی و اعدام - را به زیبایی به تصویر کشیده است . 

درونمایه این اثر هر چند به سیاست و زندان  و تواب سازی بر میگردد ؛ اما نگاه درون کاوانه نویسنده  در روانشناسی آدمهای داستان  و نیز زبانی همگون با ساخت و فرم داستان  و در هم تنیدن داستان تواب و زندان با حکایتی از خمسه نظامی و خلق ساختاری پیچیده  و گذار مداوم راوی به گنبد سیاه و اوین ؛ یکی از بهترین داستان های گلشیری را پدید آورده است .

عباس میلانی در باره این کتاب می نویسد : 

" شاه سیاه پوشان  را باید یکی از شاهکارهای ادب دوران بعد از انقلاب ایران دانست . با ساختی بغایت زیبا و بدیع ؛ داستانی سخت خوف انگیز را باز میگوید . از سویی پرده از فجایع زندانهای جمهوری اسلامی برمیدارد و از سوی دیگر به سوک هنر و ادبی می نشیند که در این دوران و در دوران محمد رضا شاه تخته بند داغ و درفش دولتیان و اندیشه های جزمی برخی منتقدان شده بود . این کتاب زندگی ذهنی و روزمره یک روز ؛ یک سال ؛  یا حتی هزاره ای از شاعری در ایران استبداد زده را باز میآفریند . " 

دوستانی که خواهان خواندن شاه سیاه پوشان هستند می توانند در لس آنجلس با کتابسرا تماس بگیرند . شماره تلفن کتابسرا این است : 4700-477-310

نام کتاب به انگلیسی : King of Benighted

Mage Publisher--1990

ما آدم بشو نیستیم ...!!!

میگوید : آقا ! ما آدم بشو نیستیم !!
با ناباوری می پرسم : مزاح میفرمایید ؟؟
میگوید : رفته بودم مهمانی . چهارده - پانزده نفر آمده بودند . نزدیکی های نیمه شب ده یازده تا از مهمانها خدا حافظی کردند و رفتند اما هنوز پای شان به خیابان نرسیده بود که این چهار پنج نفر باقیمانده شروع کردند پشت سر آنها بد گفتن .
خنده دار تر اینکه آقای صاحبخانه پا شد رفت پارچه بزرگی آورد قاب عکس حضرت علی را پوشاند و بعدش هم رفت بساط عرق و شراب راه انداخت !!!
آخر دو رویی و حقه بازی تا این حد ؟؟!!

ما چه مردمى هستيم ..؟؟!!



رفيق من ، با نوعى درد و اندوه ميگفت : " آخر ما چه مردمى هستيم كه صد سال پيش بر خاسته ايم تا به تسلط جهل و نمايندگان جهل خاتمه بدهيم و در اين تلاش آموزش و پرورش و دستگاه قضا را از ملايان باز پس گرفتيم و مسجديان را به مسجد باز گردانديم ، و امروز پس از صد سال ، همانجايى هستيم كه بوده ايم ! عيب در كجاست ؟ و گناه از كيست ؟ "

در پاسخ به اين دوست دردمند ، بخشى از كتاب " منتهى الآمال " در باب شهادت امام حسين را برايش خواندم و گفتم : مادام كه چنين ترهاتى در تفكر و ذهنيت و باورها و فرهنگ ايرانى رسوب كرده است ، ما همين جايى كه هستيم خواهيم ماند .

كتاب معروف " منتهى الآمال " اثر شيخ عباس قمى ، در باره ى شهادت حسين بن على داستان شگفت انگيزى دارد و چنين مى نويسد :

".... شيخ مرحوم ، محدث نورى ، به سند صحيح ، از عالم جليل ، صاحب كرامات باهره و مقامات عاليه ، آخوند ملا زين العابدين سلماسى ، نقل كرده كه فرموده است :
چون از زيارت حضرت رضا مراجعت كرديم ، عبور ما افتاد به كوه الوند كه نزديك همدان است ، پس فرود آمديم در آنجا ، پس همراهان مشغول زدن خيمه شدند ، و من نظر ميكردم در دامنه ى كوه ، ناگاه چشمم به چيز سفيدى افتاد ، چون تامل كردم پير مرد محاسن سفيدى را ديدم كه عمامه ى سفيدى بر سر داشت بر سكويى نشسته كه قريب چهار ذرع از زمين ارتفاع داشت ، پس نزديك او رفتم و سلام كردم و مهربانى نمودم ، پس به من انسى گرفت و از جاى خود فرود آمد و از حال خود خبر داد كه از طريقه ى متشرعه بيرون نيست و از براى او اهل و اولاد بوده ، پس از تمشيت امور ايشان ، عزلت اختيار كرده محض فراغت در عبادت . و خبر داد كه هيجده سال است در آنجاست ....و گفت :
-- اول آمدن من به اينجا ماه رجب بود ، چون پنج ماه و چيزى گذشت ، شبى مشغول نماز مغرب بودم ، ناگاه صداى ولوله ى عظيمى شنيدم ، پس نظركردم در اين دشت ، ديدم پر شده از حيوانات و رو به من مى آيند . .... و اين حيوانات مختلفه متضاده چون شير و آهو و گاو كوهى و پلنگ و گرگ با هم مختلط اند و صيحه ميزنند به صداهاى مختلفه . پس اضطراب و خوفم زياد شد و تعجب كردم از اين اجتماع و اينكه صيحه ميزنند به صداهاى غريب ، و جمع شدند دور من در اين محل ، و بلند كرده بودند سرهاى خود را به سوى من ، و فرياد ميكردند بر روى من .
پس بخود گفتم : بعيد نيست كه سبب اجتماع اين وحوش و درندگان دريدن من باشد ، حال آنكه يكديگر را نمى درند ، و اين نيست مگر به جهت امر بزرگى و حادثه عظيمى .
چون تامل كردم به خاطرم آمد كه امشب شب عاشوراست ، و اين فرياد و فغان و اجتماع و نوحه گرى براى مصيبت حضرت ابى عبدالله است ،چون مطمئن شدم عمامه را انداختم و بر سر خود زدم و خود را انداختم از اين مكان و مى گفتم :"حسين حسين ، شهيد حسين "
پس براى من در وسط خود جايى خالى كردند و دور مرا مانند حلقه گرفتند ، پس بعضى سر بر زمين ميزدند و بعضى خود را به خاك مى انداختند ..............
و به همين نحو بود تا فجر طالع شد ...".......... از كتاب " منتهى الآمال " جلد اول ، صفحه 457

10:5

کبک خرامان...

اسم کوچه مان هست کبک خرامان . امروز صبح بیکار بودم . رفتم توی حیاط خانه مان جلوی آفتاب نشستم و دور از چشم عیال سیگاری چاق کردم و رفتم توی حال و هوای طبیعت . بوی بهار همه جا پیچیده است . انگاری آوای عمو نوروز میآید . دیدم چند تا کبک خوشگل اینجا و آنجا پرسه میزنند . با خودم گفتم : اگر ایران بود حالا با هزار حقه بازی و دستک و دنبک این کبک ها را شکار میکردیم و کباب شان میکردیم .اما اینجا ؟؟؟ صبحها که میخواهم بروم سرکار صد ها بوقلمون وحشی را می بینم که دور و بر خانه مان می پلکند و کسی هم بفکر شکار کردن و کباب کردن شان نیست . بعدش بیاد روزهای کودکی و نوجوانی خودم افتادم که در روز های برفی با چه حقه بازی های کودکانه ای گنجشک های بیچاره را شکار میکردیم و توی بخاری هیزمی کباب شان میفرمودیم و می لمباندیم ...الهی کارد بخورد به آن شکم بی صاحب شده ات آقای گیله مرد ....لعنتی !!

عمو استالین مرد ...!!!

خانم لیلی گلستان در مجموعه " تاریخ شفاهی ادبیات ایران " ( نشر ثالث -1386) خاطره ای جالب و البته آموزنده و تامل بر انگیز  از تعلق خاطر پدرش ابراهیم گلستان به اندیشه ها و آرمان های چپ نقل میکند
  " ... تا کلاس اول دبستان در آبادان بودیم . کاوه برادرم در آنجا به دنیا آمد . پدر و مادرم هر دو عضو حزب توده شده بودند که البته چند سال بیشتر طول نکشید و خیلی زود از حزب بیرون آمدند .
یادم میآید در دورانی که در آبادان بودیم  یک روز صبح پدرم ( ابراهیم گلستان ) با چشمانی اشک آلود بمن گفت : الان رادیو خبر داد که " عمو استالین مرد ! " . و هر وقت یادم به آن روز می افتد خنده ام میگیرد ....عمو ؟/!! " 

الهی نان بخوری بترکی ...!!

دکتر هاشم رجب زاده استاد زبان فارسی دانشگاه ژاپن ؛ چندی پیش یادداشتی نوشته بود در مجله بخارا که چون با حال و روزگار گیله مردان و گیله زنان مان ارتباط دارد  برایتان نقل میکنم : 

" ...روز 23 دسامبر  نان فرانسه می خریدم و از خانم فروشنده پرسیدم که نانها مال امروز است ؟ 

گفت : البته ! تازه است . چون شب کریسمس است نان زیاد درست کرده اند و از صبح مردم زیاد خریده اند .

یادم آمد که در کریسمس و سال نو  نان میخورند . چون غذای هر روزشان برنج است . دانشجویانم - بخصوص دختر ها - بارها در یاد داشت های شان می نوشتند که امروز خواستم حال و هوایی تازه کنم ؛ از خواب که بیدار شدم صبحانه نان و قهوه خوردم .

میگویند مردم گیلان  سالیان پیش که هر وعده غذا برنج میخوردند ؛ اگر میخواستند کسی را نفرین کنند میگفتند : الهی نان بخوری و بترکی !!

-----------------

* خودم یادم میآید چهل و چند سال پیش خبرنگار رادیو رشت بودم . یک زن و شوهری از تهران منتقل شده بودند رشت . ظهر ها که میشد میرفتند نانوایی و دو سه تا نان میگرفتند و آنها را توی بقچه پارچه ای می پیچیدند تا دیگران نفهمند که آنها ظهر ها نان میخورند . 

هر کس ظهر ها نان میخورد آدم فقیر بیچاره ای بود !!

یاد آن روز ها بخیر ! حالا می بینم ملت ما برای خریدن همان برنج ناقابل باید در صف های دو سه کیلومتری بایستد .

این نکته را هم بگوییم و برویم پی کارمان : 

به یکی گفتند : امریکا تصمیم گرفته است دیگر به ایران گندم نفروشد 

جواب داد : به جهنم ! نان خالی میخوریم !!

من عادل ترم ....؟؟

میگویند : ناصر الدین شاه در سفر به کربلا ؛ در ایوان مدائن از همراهانش می پرسد : 

-من عادل ترم یا انوشیروان ؟؟!!

بله قربان گوها و آقا بله چی ها و بادنجان دور قاب چین های درباری فورا پریدند وسط معرکه که : اعلیحضرتا ! سلطان صاحبقرانا ! شاهنشاها ! شما عادل ترید !!

شاه در جواب میگوید : ای قرمساق ها ؛ میدانم دارید چاپلوسی میکنید . اما حقیقت این است که من از انوشیروان عادل ترم ! علتش هم این است که دور و بر انوشیروان کسانی مثل بوذرجمهر بوده اند اما اطراف من آدم های پاردم ساییده ای مثل شما می پلکید .

حالا کاشکی یکی پیدا میشد و به این آقای رهبر معظم میگفت :  رهبرا ! ؛ فقیها ! شاهنشیخا ! اماما ! شما از انوشیروان عادل تر  و از بوذرجمهر دانشمند تر  و از رستم دستان شجاع تر و از حضرت باریتعالی مقام و منزلت تان بیشتر است !میشود لطف بفرمایید  دست از سر این ملت فلکزده بردارید و به هر گورستانی که دل تان میخواهد تشریف ببرید ؟

کی بود کی بود ؟ من نبودم !!

در آستانه سالروز آن فاجعه تاریخی که   " انقلاب اسلامی "   نام گرفت 

در میان همه آرمان های سیاسی ؛ آنکه ادعای خوشبخت کردن جامعه بشری را دارد از همه خطرناک تر است .
تلاش برای بر پایی بهشت بر روی زمین ؛ همیشه راه به جهنم برده است . کسانی که می پندارند قادرند بشریت را سعادتمند کنند ؛ انسان های خطرناکی هستند ....
" کارل پوپر " - نویسنده کتاب " جامعه باز و دشمنانش "

------------------------------------------

...ما یک حکومت عادل میخواهیم .حکومتی که نسبت به افراد علاقمند باشد و عقیده اش این باشد که باید نان خشک بخورم مبادا یک نفر در مملکت من  زندگی اش پست باشد .گرسنگی بخورد . ما چنین حکومت عدلی میخواهیم ایجاد کنیم .

یک دولتی را معرفی میکنم . رییس دولتی را معرفی میکنم . موقتا تشکیل دولت بدهد .هم به این آشفتگی ها خاتمه بدهد و هم این مجلس کنونی که مجلس موسسان است . یعنی ترتیب مجلس موسسان را بدهد و مقدمات آنرا درست کند و بعد موسسان تاسیس بشود و انتخابات مجلس هم انجام بشود و آنها دولت قانونی را انتخاب کنند و مجلس موسسان که تشکیل شد جمهوری اسلامی را به رفراندم بگذارد . 

من که آقای مهندس بازرگان را حاکم کرده ام ؛ یکنفر آدمی هستم بواسطه ولایتی که از طرف شارع مقدس دارم این را قرار داده ام . ایشان واجب الاتباع است . باید از او اتباع کنید . مخالفت با این حکومت مخالفت با شرع است . در فقه اسلام قیام بر ضد حکومت الهی ؛ قیام بر ضد خداست . قیام بر ضد خدا کفر است......

" روح الله خمینی - هفدهم بهمن 1357 "

----------

آی کفتی ....!!!

...دادگاههای انقلاب ایران را سر بلند کرد .زوزه هایی که غرب علیه این احکام انقلابی میکشد زوزه های دلسوختگان است ....

نور الدین کیانوری - دبیر کل خزب توده -27 فروردین 1358 "

---------------------------------------------------------------------

اونجای بابای آدم دروغگو 

در آن زمان  دکتر مصدق پرچمدار بود ؛ اینک پرچمدار ی ایران را حضرت آیت الله العظمی امام خمینی بر دوش دارند و امیدوارم که این پرچم را با افتخار در شان تاریخ و عظمت اندیشه های تاریخی برای همیشه در اهتزاز بدارند ....

یک مجله خارجی امام را مرد سال انتخاب کرده است . ما امیدواریم که ایشان علاوه بر مرد سال ؛ مرد قرن و حتی برای افتخار ملت ایران ؛ ایشان مرد هزاره باشند .

از زمان غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه تا کنون مقتدایی به این بزرگی در عالم تشیع و شاید در عالم اسلام بوجود نیامده است ..." 

کریم سنجابی دبیر کل جبهه ملی ایران -دوم اسفند 1358- کرمانشاه "

-------------------------------------------------------------------------------------

مرگ من راست میگی ؟؟

....مجاهدین خلق ایران بشکرانه این موهبت عظیم خدایی و خلقی ؛ یعنی همان رمز های مکتبی و مردمی و پیروزی و وحدت امام خمینی که به مردم و جوانانش هدیه کرده است خاضعانه ترین تهنیت ها را با وجد وشور بی پایان انقلابی به امام و مردم هدیه میکند .

آری ؛ بار دیگر امام به ندای میلیون ها جوان رزمنده  و پر شور که تماما خود را در خطوط ضد امپریالیستی سربازان امام خمینی میدانند پاسخ گفت و همه در ها را برای بسیج سیاسی - نظامی جبهه متحد خلق باز گذاشت .

پیش بسوی بسیج ارتش جوان بیست میلیونی 

مرگ بر امپریالیسم امریکا 

" نشریه فوق العاده مجاهد - شماره 2 - شانزدهم آذر 1358

---------------------------

ابلیسی بنام امام .......

کیست این ستم چهر بویناک ؛ که از وی آزار جان رسد ؟
...این مردار آن پلید
که جز رنج بهره مرد خرد نکرد
و جز تیرگی در کار مردمان نخواست
از وی جهان بیاشفت و سیه بر سر کرد
و دروغ و پتیاره و فریب هر جا سر بر کرد
روز شب نکرد مگر که دلی شکست
جز کج نرفت و نساخت مگر کج
جز بد نکرد و جز از کوشش مردمان نخورد
و شادی از زندگی جز به رنج مردمان نبرد
به ستم کوشید کوشیدن
و خون دل دلخون تران نوشید نوشیدن

تا هر درخت سبز دار خرد کوشی شد .....

شاعرانی که با آنها گریسته ام

دکتر شفیعی کدکنی

....وقتی به شعر معاصر نگاه میکنم ؛ شعرا در برابرم در چند صف قرار میگیرند .

یک صف ؛ صف شاعرانی است که من با آنها گریسته ام . مثل گلچین گیلانی ؛ حمیدی شیرازی ؛ شهریار ؛ لاهوتی ؛ عارف قزوینی و چند تن دیگر .

یک صف ؛ صف گویندگانی است که با آنها شادمانی داشته ام و خندیده ام . نه بر آنها که با آنها . و بر زمانه و تاریخ و آدم های مسخره روزگار . از سیاستمدار خائن تا زاهد ریا کار و همه نمایندگان ارتجاع و دشمنان انسانیت  . شاعرانی مثل سید اشرف ؛ ایرج ؛ عشقی ؛ روحانی ؛ افراشته ؛ بهروز ؛ و چند تن دیگر .

یک صف ؛ صف شاعرانی است که شعرشان مثل چتری است که روی سرت میگیری تا از رگبار لجنی که روزگار بر سر و روی آدمیزادان پشنگ میکند خود را محافظت کنی . مثل شعرهای بهار و پروین و عقاب خانلری و شعر چند تن دیگر ...

یک صف هم صف شاعرانی است که به تحسین سر و وضع هنرشان یا بعضی لحظه ها و تجربه های خصوصی شان میپردازی  مثل توللی ( در بافت تاریخی " رها " ) ؛ سپهری ( در حجم سبز ) ؛ فروغ ( در تولدی دیگر ) ؛وبعضی کارهای کوتاه و ژرف نیما 

یک صف هم صف شاعرانی است که هر وقت نام شان را میشنوی  یا دیوان شان را می بینی ؛ با خودت میگویی : حیف از آن عمر که در پای تو من سر کردم .

یک صف  " یک نفره " هم هست که ظاهرا در میان معاصران " دومی " ندارد ؛ و آن صف مهدی اخوان ثالث است که از بعضی شعرهایش در شگفت میشوی .....

نقل از مجله بخارا - شماره 5 -فروردین 78

----------------------------------------

* یک فضولی گیله مردانه : راستی جای شاملو و نادر پور و خویی و نصرت رحمانی و منوچهر آتشی و هوشنگ ابتهاج و سیمین بهبهانی و سیاوش کسرایی و منصور اوجی و در کجای این صف قرار دارد ؟ نکند آن طفلکی ها آنقدر " در صف نان " این پا و آن پا کرده اند که نتوانسته اند در صف شاعران قرار بگیرند !!!

بقول شهر قصه : عجبا ! حیرتا ! حسرتا !!

ابلیسی بنام امام .......

کیست این ستم چهر بویناک ؛ که از وی آزار جان رسد ؟

...این مردار آن پلید 

که جز رنج بهره مرد خرد نکرد 

و جز تیرگی در کار مردمان نخواست 

از وی جهان بیاشفت  و سیه بر سر کرد 

و دروغ و پتیاره و فریب هر جا سر بر کرد 

روز شب نکرد مگر که دلی شکست 

جز کج نرفت و نساخت مگر کج 

جز بد نکرد و جز از کوشش مردمان نخورد 

و شادی از زندگی جز به رنج مردمان نبرد 

به ستم کوشید کوشیدن 

و خون دل دلخون تران نوشید نوشیدن 

تا هر درخت سبز  دار خرد کوشی شد .....