به اسب و پیل چه نازی ؟

در یکصد سال گذشته چهار تن از شاهان ایران در تبعید مرده اند : محمد علیشاه ، احمد شاه ، رضا شاه و محمد رضا شاه پهلوی .

بقول شاعر :

به اسب ‌‌ و پیل چه نازی که رخ به خون شستند

در این سراچه ماتم پیاده، شاه ، وزیر

و حیرت انگیز اینجاست که چهار پادشاه را به تبعید فرستادیم اما هنوز به آرزوی دیرینه مان که عدالت و آزادی و حرمت انسانی بود دست نیافته ایم .

محمد علیشاه ششمین پادشاه از خاندان قاجار و نخستین شاه ایرانی بود که از میهنش اخراج شد و در غربت در گذشت .

او بسال ۱۲۹۸ خورشیدی بر تخت سلطنت نشست . با مشروطیت به دشمنی برخاست . بسیاری از آزادیخواهان را کشت . مجلس شورایملی را بیاری لیاخوف روسی به توپ بست و سرانجام پس از فتح تهران توسط مشروطه خواهان به سفارت روس پناهنده شد و آنگاه با خفت و خواری از ایران اخراج شد.

محمد علیشاه کمتر از سه سال سلطنت کرد وبسال ۱۳۰۴ در ایتالیا درگذشت و در کربلا به خاک سپرده شد .

این شاه همچون همه شاهان قاجار مردی خرافاتی بود. در دربارش گروهی از ملایان را جمع کرده بود که بر ضد مشروطه طلبان عمل میکردند . به استخاره اعتقاد عجیبی داشت . هر تصمیمی که میگرفت اول استخاره میکرد . چنانکه در بمباران مجلس استخاره گرفته و خوب آمده بود !

او به یکی از ملایان تهران بنام میرزا ابوطالب زنجانی اعتقاد بسیار داشت و همه تصمیمات خودش از جمله عزل و نصب صدر اعظم و وزیران را بر اساس پاسخ هایی میگرفت که میرزا ابوطالب پس از استخاره به او اعلام میکرد .

ناظم الاسلام کرمانی نویسنده کتاب ارجمند « تاریخ بیداری ایرانیان» در باره محمد علیشاه می نویسد :

« خست و لئامت و سفاهت و قساوت قلب و بیرحمی را به منتهی درجه رسانده بود. در روز عاشورا قمه و قداره به سرش میزد و خون سرش را به صورتش میمالید . آنقدر خون از سرش جاری میشد که به حالت غش می افتاد اما همان شب چندان الکل می آشامید که مست و لا یعقل میشد » .

در زمان ولیعهدی او بود که سه تن از پیشقراولان آزادی و روشنگری - میرزا آقا خان کرمانی، خبیر الملک و شیخ حسن روحی - را به اتهام دست داشتن در ترور ناصر الدینشاه ، در تبریز پای درخت نسترن سر برید و پوست سرشان را پر کاه کرد و برای پدر تاجدارش به تهران فرستاد .

احمد شاه

————

احمد شاه آخرین شاه قاجار بود . از تیر ماه ۱۲۸۸ تا آبان ۱۳۰۴ ظاهرا پادشاهی کرد .پس از خلع محمد علیشاه از سلطنت در حالیکه سیزده سال داشت شاه ایران شد .بسال ۱۳۰۴ توسط مجلس شورایملی از پادشاهی بر کنار شد و بسال ۱۳۰۸ در سن سی و سه سالگی در فرانسه در گذشت .جسدش را به کربلا بردند و آنجا دفن کردند .

احمد شاه دموکرات ترین پادشاه سراسر تاریخ ایران بود . هرگز دست به خون کسی نیالود و کوچکترین قدمی خلاف قانون اساسی مشروطه بر نداشت.

با عزل احمد شاه در نهم آبان ۱۳۰۴ بدستور رضا خان برادر او محمد حسن میرزای ولیعهد را از کاخ گلستان بیرون انداختند و او از راه بغداد به اروپا رفت و بسال ۱۳۲۰ پس از تبعید رضا شاه خواستار بازگشت به ایران و‌تصاحب تاج و تخت شاهی شد اما بسال ۱۳۲۱ خورشیدی در فقر ‌و تنگدستی در پاریس در گذشت .

رضا شاه

————

در شهریور ۱۳۲۰ پس از اشغال ایران توسط نیروهای متفقین رضا شاه به تبعید رفت .

پیش از آنکه به تبعید برود به محمد علی فروغی نخست وزیر پیشین خود ( که شش سال خانه نشین اش کرده و برادر دامادش محمد ولی اسدی نایب التولیه خراسان را بسبب دست داشتن در غائله مسجد گوهر شاد اعدام کرده بود ) متوسل شد بلکه بتواند انتقال قدرت به فرزندش را به سر انجام برساند.

فروغی متن استعفای رضا شاه را به خط خود نوشت و به امضای او رساند .

رضا شاه همراه دوازده تن از اعضای خانواده سلطنتی از راه اصفهان ‌و‌کرمان به بندر عباس رسید و آنجا همگی به مقصد هندوستان سوار کشتی شدند اما آنها را نخست به جزیره موریس و سپس به آفریقای جنوبی فرستادند .

رضا شاه در سومین سال زندگی در تبعید در مرداد ۱۳۲۳ در گذشت . جسدش را در مسجد رفاعی قاهره به امانت گذاشتند که بعدا به ایران منتقل و ‌در شهر ری دفن شد.

آرامگاه رضا شاه پس از فتنه خمینی توسط خلخالی ویران شد و هیچکس نمیداند بر سر جسد‌مومیایی شده اش که به چنگ ملایان افتاده بود چه آمده است .

محمد رضا شاه

———

محمد رضا شاه پهلوی پس از خروج از ایران و بی پناهی مطلق در عرصه جهان ، سر انجام به مصر پناه برد و در پنجم مرداد ۱۳۵۹ در سن ۶۱ سالگی در مصر در گذشت ‌‌و در مسجد رفاعی قاهره به خاک سپرده شد . بقول سعدی:

بس نامور به زیر زمین دفن کرده اند

کز هستی اش بروی زمین بر نشان نماند

وان پیر لاشه را که سپردند زیر خاک

خاکش چنان بخورد کزو استخوان نماند

زنده است نام فرخ نوشیروان به خیر

گر چه بسی گذشت که نوشیروان نماند

یا بقول خاقانی:

مست است زمین زیرا خورده است بجای می

در کاس سر هرمز ، خون دل نوشروان

All reactions:

8Aziz Asgharzadeh Fozi, Habib Nourmofidi and 6 others