سرگین سگ

مولانا در دفتر چهارم مثنوی داستان مردی را روایت میکند که هنگام گذر از بازار عطر فروشان ناگهان سرگیجه میگیرد بر زمین می افتد و بیهوش میشود .

مردمان گرد او جمع میشوند و میخواهند سبب بیهوشی او را بدانند . یکی نبض او‌را میگیرد . یکی گلاب به صورتش می پاشد . یکی دکمه های لباسش را باز میکند.آن یکی عود و عنبر میسوزاند . و آن دیگری دهانش را می بوید مبادا بنگ و حشیش مصرف کرده و بیهوش افتاده است . اما هیچیک از این تلاش ها سودی ندارد و مرد همچنان بیهوش وسط بازار افتاده است :

همچو مردار اوفتاد او بی خبر

نیم روز اندر میان رهگذر

مردمان چاره ای ندیدندجز اینکه خویشان و بستگان او را خبر کنند .برادری داشت که شتابان خود را به معرکه رساند :

یک برادر داشت آن دباغ زفت

گربز و ‌‌دانا ، بیامد زود تفت

اندکی سرگین سگ در آستین

خلق را بشکافت آمد با حنین

برادرش آمد و :

گفت من رنجش همی دانم ز چیست

چون سبب دانی دوا کردن جلیست

سرگین سگ را که همراه داشت بر بینی برادرش مالید و اندکی بعد او بهوش آمد .

مردمان که شاهد ماجرا بودند با حیرت پرسیدند این چه دارویی بود ؟

گفت: برادرش دباغ است و کارش پاک کردن پوست حیوانات از مدفوع و کثافات است و به بوی بد عادت کرده و از استشمام بوی خوش بیهوش میشود !

هم از آن سرگین سگ داروی اوست

که بدان او را همی معتاد و خوست

این داستان در واقع تمثیلی است از ملایان و‌ دینکارانی که سال های سال در حجره های تنگ و تاریک و بویناک در کمال پلیدی و‌پلشتی زیست کرده و یاوه های ملا محمد باقر مجلسی و شیخ عباس قمی را در مغزهای خشک و علیل شان انباشته و مهملاتی چون تشریح الافلاک و مفاتیح الجنان و شرایع الاسلام و حلیه المتقین و بحار الانوار را خوانده و هیچ روزنه و دریچه ای به زندگانی پاک و جهان پیرامون خود نداشته اند و حالا چون باد بی نیازی خداوند وزیده و آنها صاحب اختیار جان و‌ مال مردمان شده اند با همه جلوه های نیکزیستی و پاک زیستی و همه نمادها و جلوه های عشق و زیبایی و چشمه و آبشار و نرگس و سپیده و نسرین و سپیده دمان و شکوه روح انسانی - از موسیقی و تئاتر تا نقاشی و رقص و مجسمه سازی و سینما و کتاب و شعر - و همه آنچه که به زندگانی انسان معنا میدهد مخالفت میکنند و به چنان باورهای منحط مبتذلی پای بندند که گیسوان افشان دخترکان و زنان زیبای سرزمینم و همه آنچه که پویایی و پایندگی و مهر و شادی و داد و‌ دهش را در خود دارد دشمن میدارند و میباید سرگین سگ در برابر نفسگاه شان گرفت تا از اغمای هزار ساله بیرون آیند .

و این سرگین سگ همان روضه ها و زوزه ها و نوحه ها و زنجموره ها و مرثیه ها و غمنامه ها و تعزیت نامه هایی است که شبانه روز از درو دیوار سرزمین مان فرو میبارد .

و چنین است که می بینید خنجر بر گلوگاه شاعران و‌ نویسندگان و فیلمسازان و هنرمندان و خالقان زیبایی میگذارند تا همچنان مردگان بر سرزمین ما حکمروایی کنند .

بقول عطاملک جوینی:

پشت هنر آن روز شکسته است درست

کاین بی هنران تکیه به بالش کردند .

All reactions:

169Nasrin Zaravar, Zari Zoufonoun and 167 others