گيله ‌مرد

۱۸ بهمن ۱۴۰۱

پستچی

چقدر پستچی ها را دوست داشتم . پشت پنجره  می ایستادم بیرون را نگاه میکردم بلکه پستچی از راه برسد نامه ای از ایران برای مان بیاورد .حتی روزهای یکشنبه هم چشم براه آقای پستچی بودم.
وقتی نامه پدر میرسید همانجا بازش میکردم و می خواندم . سه چهار سطر اول را از حفظ بودم :

« نور چشم عزیزم . امیدوارم از همه بلیات ارضی و سماوی محفوظ و محروس بوده باشید ، اگر از احوالات ما بخواهید الحمدالله سلامتی حاصل است و‌ملالی نیست جز دوری دیدار شما که آنهم امیدوارم بزودی زود تازه گردد . آمین یا رب العالمین »

سطرهای بعدی را با شتاب بیشتری می خواندم. دل توی دلم نبود نکند خبر مرگ خاله ای ، عمه ای ، همسایه ای، خواهری، رفیقی را با خود داشته باشد .
نامه را دوباره از سر تا ته میخواندم . این بار با دقتی بیشتر و هراسی کمتر .
خوشحال میشدم وقتی میدیدم عمه جان و خاله سلیمه و دایی اسماعیل و همسایه روبرویی و پسر حاج آقا ظروفچی برایم سلام رسانده بودند.از ته دل خوشحال میشدم وقتی میفهمیدم خواهر زاده ام دانشگاه اصفهان قبول شده است.از مرگ عبدالله کشاورز رفیق دوران کودکی ام هم بسیار غمگین میشدم . با آه و افسوس میگفتم : عبدالله ؟ عبدالله که سن و سالی نداشت .عبدالله که سالم و قلچماق بود !

آرژانتین که بودم رفته بودم یک صندوق پستی اجاره کرده بودم . هر روز اگر سنگ هم از آسمان میبارید سوار ترن میشدم میرفتم پستخانه .بسرعت از پله های سیمانی بالا میرفتم . با عجله صندوق پستی را باز میکردم. اگر نامه ای نیامده بود دلم میگرفت ، غمگین میشدم .دست و پایم را گم میکردم. میرفتم زیر باران توی خیابان های بوئنوس آیرس بالا پایین میرفتم . یکساعت بعد دوباره بر میگشتم پستخانه. دوباره صندوق پستی را باز میکردم. میگفتم ممکن است در همین یکساعت نامه ای چیزی از ایران رسیده باشد. غروب که می‌شد پیش از آنکه بروم سوار ترن بشوم دوباره میرفتم پستخانه. دوباره میرفتم صندوق پستی ام را باز میکردم . وای اگر نامه ای نرسیده بود . غم های عالم به جانم میریخت.

آمده بودیم امریکا . سی و هفت هشت سال پیش . یکشنبه بود . با بچه ها میخواستیم برویم کنار دریا . رفتم صندوق پستی ام را باز کردم . نامه ای از ایران داشتم . آمدم نشستم توی ماشین . نامه را باز کردم . خبر مرگ مادر را داده بود .
رفتیم کنار دریا .من و زنم کنار ساحل نشسته بودیم گریه میکردیم . بچه ها نمیدانستند چرا گریه می کنیم. دخترم پرسید : چرا گریه میکنید ؟
گفتیم : مادر بزرگ تان مرده است.
بچه ها با حیرت نگاه مان میکردند. مادر بزرگ ؟ کدام مادر بزرگ؟
بچه ها مادر بزرگ شان را هرگز ندیده بودند . 
و حافظ بر جانم زخمه میزد که :

حدیث هول قیامت که گفت واعظ شهر 
حکایتی است که از روزگار هجران کرد 

یادتان میآید چقدر پستچی ها را دوست داشتیم؟

نسل میمون

زنده یاددكتر عبدالرحمن قاسملو  روزی در يك اردوگاه برای  تعداد زيادي از پيشمرگان كرد  سخنراني ميكرد .

قاسملو  در سخنانش گفت : داستان آفرینش انسان افسانه ای بیش نیست و دانش امروزی نشان میدهد که انسان از نسل میمون است .
ناگهان هیاهوی غريبي بين پيشمرگان براه افتاد، قاسملو وقتي ديد هوا پس است گفت :

البته بغير از ما كرد ها كه از نسل شير هستيم، 
و هیاهو خوابيد.

۱۶ بهمن ۱۴۰۱

من اگر زندانی بودم

من اگر زندانی بودم

من اگر زندانی بودم  حاضر بودم تا پایان عمرم در زندان بمانم اما ننگ « عفو مقام معظم رهبری»  را نپذیرم .

بقول شاملو:
ابلها مردا 
عدوی تو نیستم من
انکار توام

کاسبی

آقای قرائتی که سال های سال در تلویزیون حکومتی به فرزندان ما درس اخلاق میداد شبی در یک مهمانی کنار یکی از دوستان قدیمش که کفاش بود نشسته بود.

کفاش به او میگوید :آیا خودت به حرف هایی که می‌زنی عمل میکنی؟

قرائتی میگوید : تو مگر همه کفش هایی را که میدوزی خودت می پوشی؟کاسبی تو این است کاسبی من هم این 

گویی به زبان ابوالفضل بیهقی سخن میگوید

آخرین روزهای شاه

روایت هوشنگ نهاوندی از آخرین دیدارهایش با شاه پیش از خروج او از کشور

آخرین روزهای کابینه ازهاری یا اولین روزهای کابینه بختیار بود. ولی هنوز ۱۶ ژانویه [روز خروج شاه] نشده بود و بختیار کابینه‌اش را معرفی نکرده بود. [البته] بختیار مأمور غیررسمی تشکیل کابینه شده بود. 

قرار شد با گروهی از استادهای دانشگاه و اشخاص مختلف برویم در کاخ و به اعلیحضرت بگوییم که ما می‌خواهیم اینجا متحصن بشویم که شما از ایران نروید. و برنامه ما این بود که اگر ممکن است شب آنجا اطراق بکنیم همان سیستم قدیمی، و کم‌کم یک عده‌ای به ما ملحق بشوند... خلاصه یک قیل و قالی راه بیندازیم که جلوی رفتن شاه را از ایران بگیریم.

گروهی رفتیم به‌‌هرحال به دربار که عبارت بودند از افرادی که تا جایی که بنده الان خاطرم هست. دکتر [محمد] باهری، دکتر قاسم معتمدی، بنده، دکتر حمید اعتبار استاد جراحی دانشکده پزشکی، دکتر رستم میرسپاسی استاد جراحی دانشکده پزشکی، دکتر مظاهر مصفا، خانم دکتر مصفا، دختر [کریم] امیری فیروزکوهی که استاد دانشکده ادبیات بود. دکتر جمال رضایی معاون سابق دانشگاه تهران. سیزده چهارده نفر بودیم. بنده صحبت نکردم. قرار بر این شد که من و باهری و معتمدی چون سابق متصدی مقاماتی بودیم صحبت نکنیم، اعتبار و مصفا سخنگوی جمعیت [باشند.] مصفا هم اصولاً خیلی موافق اعلیحضرت نبود. مصدقی بود به‌اصطلاح. ولی به‌هرحال معتقد بود به اینکه الان باید جلوی [رفتن شاه را گرفت] و خیلی هم با [دکتر غلامحسین] صدیقی نزدیک بود. 

مصفا شعر خواند و که پدر بچه‌اش را نمی‌گذارد و فلان و فلان. دکتر اعتبار خیلی قشنگ صحبت کرد. علیاحضرت شروع کردند به گریه کردن که بنده معنای گریه ایشان را نفهمیدم، و اعلیحضرت عصبانی شدند گفتند «شما به ما دارید درس سیاست می‌دهید که ما نرویم یا برویم؟» ما هم راستش را بخواهید هنوز از ایشان می‌ترسیدیم. جا زدیم و مثل سگ دم‌مان را گذاشتیم روی کولمان و برگشتیم آمدیم بیرون و خلاصه هیچی. 

بنده معذلک گفتم که چه کنیم؟ چه نکنیم؟ فردا با دکتر باهری باز هم تلفنی مشاوره کردیم. دکتر باهری گفت «خوب هر کدام‌مان جداگانه برویم دوباره.» بنده وقت خواستم رفتم پهلوی اعلیحضرت. شبانگاهی بود، سه‌شنبه قبل از حرکت ایشان بود از ایران. شش هفت روز بود قبل از رفتن آخرین، گفتم، «بنده والله»، شب بود خیلی هم وضع خراب. شهر تاریک. آخر شبی رفتم و دیدیم اتومبیل سفیر انگلیس و اتومبیل سفیر آمریکا در جلوی کاخ ایستاده. اتفاقاً پرچم هم زده بودند هر دوتای‌شان.

شاه مدتی با تأخیر مرا پذیرفت. خیلی خسته بود. گفتم «قربان می‌دانم اعلیحضرت خسته هستید و حرف بنده را هم می‌دانید. من از روی صمیمیت آمدم با شما صحبت کنم. [از ایران] نروید.» گفتند که «اگر نروم کشتار می‌شود.» گفتم که «اگر هم تشریف ببرید باز هم کشتار می‌شود منتها ماها کشته می‌شویم. ولی اگر تشریف ببرید ارتش متلاشی می‌شود. اجازه بفرمایید که دیگر این دفعه ارتش اصلاً نه به صورت حکومت ازهاری سابق، [بلکه] به صورت کودتای قانونی کارها را در دست بگیرد بزند. وگرنه مملکت از بین می‌رود. از ایران تشریف نبرید.» گفتند که «بله دکتر صدیقی هم همین را می‌گفت. محض همین ما قبولش نکردیم. خارجی‌ها هم دلشان می‌خواهد ما از ایران برویم.» گفتم، «این دو نفر [سفیر انگلیس و امریکا] همین را خواسته بودند؟» گفتند که «بله، شما از کجا می‌دانید؟» گفتم، «خوب اتومبیل‌شان پایین بود.» گفت «عجب! با اتومبیل رسمی آمده بودند؟» گفتم، «بله.» گفت، «خجالت نمی‌کشند؟» «نه خیر.» سؤال جواب‌ها اصلاً خیلی پراکنده بود. 

بعد گفتند، «خوب، من اگر بخواهم...»، باز هم یک چیزی که اصلاً معلوم بود ایشان دیگر قاطی کرده. «من اگر بخواهم از اینجا بروم به کیش یا بروم به خارک مراسم نظامی در فرودگاه چه می‌شود؟» هر چه فکر کردم دیدم اصلاً [سوال بی‌ربطی است]. گفتم، «قربان نمی‌دانم. بنده مراسم نظامی را نمی‌دانم چطور می‌شود؟» گفتم، «بنده تمام این مطالب را از روی صمیمیت به شما می‌گویم و حضور مبارکتان عرض می‌کنم به‌هرحال. از بین می‌رویم همه‌مان. دیگر حالا مسئله بود و نبود خودمان است.» یک مرتبه شاه با نهایت عصبانیت از پشت میزش بلند شد دستش را این‌جوری [اشاره] کرد به کله‌اش، گفت، «آقای نهاوندی»، وقتی یک کسی را آقای نهاوندی خطاب می‌کرد یعنی دیگر خیلی عصبانی است. «آقای نهاوندی؛ این کله را می‌بینید؟ این دیگر کار نمی‌کند. ولم کنید. می‌خواهم بروم. ارتش هم هر غلطی می‌خواهد بکند خودش بکند. از دست من دیگر کاری برنمی‌آید.» دست دراز کرد به طرف من و من هم ادب کردم به ایشان و از اتاق خارج شدم. و شب بدی را گذراندم.

بخشی از مصاحبه هوشنگ نهاوندی (۱۳۱۲) با پروژه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد، نوار سیزدهم  
تاریخ مصاحبه: ۷ فروردین ۱۳۶۵
مصاحبه‌کننده: شاهرخ مسکوب

۱۳ بهمن ۱۴۰۱

اعلیحضرت بابک میرزا

آقا ! ما  اصلا یک جو شانس نداریم . بقول ننه جان خدا بیامرزمان اگر برویم‌دریا ، دریا خشک میشود !
پس از یکی دو هفته بیماری و نک و نال و  دست به یقه شدن با جناب ملک الموت ، تازه مختصری جان گرفته بودیم میخواستیم اعلام پادشاهی بکنیم  که یک آقای نتراشیده نخراشیده ای بنام بابک میرزا قاجار  که  گلاب به روی تان رویم به دیوار تا همین دیروز پریروز مگس های خایه خر را میشمرده نمیدانیم از کدام سوراخ سنبه ای پیدا شدو در حالیکه یک کت و شلوار چارخانه به رنگ بیژامه مش قاسم کدخدای سابق حسن آباد علیا پوشیده بود و یک تابلویی از (الله محمد علی فاطمه حسن و حسین ) را هم روی دیوار خانه اش آویخته بود اعلام کرد میخواهد شاه بشود !
آقا ما را می بینی ؟ میخواستیم بگوییم تو که چنین آوازی داشتی چطور جلوی جنازه ابوی مرحوم نخواندی ؟
به خودمان گفتیم : یعنی چه ؟یعنی این آقای میرزا قشم شم بامبولی قلچماق چاچول باز ، نعل پیدا کرده دنبال اسبش می گردد ؟مگر ما خودمان دست مان چلاق است؟ مگر ایشان را خانم زاییده ما را دده سیاه؟
ماشاالله هزار ماشاالله ما که سبیل مان از سبیل حضرت آقای شازده پر و‌پیمان تر و کلفت تر است.
پدر بزرگ خدا بیامرزمان هم یک عمامه سه منی داشته به این بزرگی ! 
خودمان هم از قوم و قبیله کلب استان علی اعلیحضرت کبیرشاه عباس صفوی هستیم . 
کت و شلوار چارخانه هم نمی پوشیم
با علی اوف و باقر اوف و رحمان اوف و سایر اوف های دو نبش و سه نبش هم که سر و سری نداریم 
تاج و ماج هم  که نمی خواهیم
حاجب و دربان و راننده و بادنجان دور قاب چین و بله قربان گو هم الحمدالله نداریم . 
موزر و قرابینه و کلاشینکف و تپانچه و قمه و قداره هم نداریم 
لهجه آلمانی هم که نداریم 
از همه مهم‌تراینکه کسخل  هم نیستیم !(البته  اگر میان خودمان بماند و راز دار باشیداز این بابت چندان مطمئن نیستیم ها !!)
بنابراین اگر قرار باشد کسی شاه بشود چه کسی لایق تر از ما ؟

نمیدانیم این  آقای شازده سواد مواد دارد یا نه که پند شیخ اجل را برایش بخوانیم  که :
آن شنیدی که لاغری دانا 
گفت باری به ابلهی فربه
اسب تازی و گر ضعیف بود 
همچنان از طویله ای خر به !

۱۲ بهمن ۱۴۰۱

آقا رضا دندانش درد گرفته بود . رفت بیمارستان صد و شصت دلار داد و دندانش را کشید .
گفتم : آقا رضا ! حیف دندانت نبود؟ چرا کشیدیش؟ میدادی پرش می کردند .
و آقا رضا در آمد که :
کی غم دندان خورد آنکس که نانی نیستش ؟
و من به یاد آن شعر دوست شاعرم - م . سپند - افتادم که چهل سال پیش وقتی تازه به امریکا آمده بودم و به مصیبتی بنام دندان درد مبتلا شده بودم خطاب به خود من سروده بود :

ای همچو من ویلان و سر گردان حسن جان
دندان چه خواهی چون نداری نان حسن جان؟

دنبال کننده ها